Antykoncepcja awaryjna jest specjalnym rodzajem antykoncepcji, który może być stosowany jako ostateczna linia obrony w przypadku niezabezpieczonego stosunku płciowego lub gdy zawiedzie regularna metoda antykoncepcyjna. Często nazywana „antykoncepcją postkoitalną”, jest to tymczasowy środek, który ma na celu zmniejszenie ryzyka ciąży, jeśli wystąpiło ryzykowne zachowanie seksualne. W tym artykule zajmiemy się antykoncepcją awaryjną, omawiając jej rodzaje, dostępność, mechanizmy działania oraz zalety i ograniczenia.
Spis treści
Rodzaje antykoncepcji awaryjnej
1. Tabletka antykoncepcji awaryjnej (tabletka „po”)
Tabletka antykoncepcji awaryjnej to jedno z najpopularniejszych rozwiązań w tej kategorii. Zawiera hormony progestagen lub kombinację estrogen-progestagen. Może być przyjęta w ciągu 72 godzin (czasami 120 godzin) po niezabezpieczonym stosunku płciowym. Działa głównie poprzez opóźnienie lub zahamowanie owulacji, czyli uwalniania jaja z jajnika, co uniemożliwia zapłodnienie.
2. Spirala antykoncepcji awaryjnej
Spirala antykoncepcji awaryjnej, zwana również spiralką „po”, to mała plastikowa lub miedziana spiralna wkładka, która może być wstawiona do macicy w ciągu pięciu dni po ryzykownym stosunku. Działa poprzez zapobieganie zapłodnieniu lub zagnieżdżeniu się zapłodnionego jaja.
3. Awaryjne dawki tabletek antykoncepcyjnych
W sytuacjach, gdy specjalne tabletki antykoncepcji awaryjnej nie są dostępne, można użyć zwykłych tabletek antykoncepcyjnych w dużych dawkach. Taka „dawka awaryjna” powinna być zażyta w ciągu 72 godzin po stosunku. Podobnie jak specjalna tabletka „po”, działa przez hamowanie owulacji.
4. Awaryjna wkładka domaciczna
W niektórych krajach dostępne są specjalne wkładki domaciczne przeznaczone do awaryjnej antykoncepcji. Mogą być wstawione do macicy w ciągu kilku dni po ryzykownym stosunku, działając podobnie jak spirala antykoncepcji awaryjnej. https://www.mamyrecepte.pl/wybierz-lek/antykoncepcja-awaryjna
Jak działa antykoncepcja awaryjna?
Antykoncepcja awaryjna działa na kilka sposobów, w zależności od rodzaju stosowanej metody:
- Hamowanie owulacji: Tabletki antykoncepcji awaryjnej oraz dawki awaryjne tabletek antykoncepcyjnych działają głównie poprzez zahamowanie owulacji. Uniemożliwia to dojrzewanie jaja, a co za tym idzie, brak możliwości zapłodnienia przez plemniki.
- Zmiana śluzu szyjki macicy: Niektóre metody antykoncepcji awaryjnej, takie jak spirala antykoncepcji awaryjnej, wpływają na konsystencję śluzu szyjki macicy, co utrudnia plemnikom dostanie się do jajeczka.
- Zmiana błony śluzowej macicy: Awaryjna wkładka domaciczna wpływa na błonę śluzową macicy, co utrudnia zagnieżdżenie ewentualnie zapłodnionego jajeczka, zapobiegając rozwinięciu się ciąży.
Kiedy stosować antykoncepcję awaryjną?
Antykoncepcja awaryjna powinna być stosowana tylko w wyjątkowych sytuacjach, takich jak:
- Niezabezpieczony stosunek płciowy
- Pęknięty lub zsunięty prezerwatywa
- Pominięcie regularnej antykoncepcji
- Zapomnienie o przyjęciu tabletki antykoncepcyjnej
- Nieprawidłowe użycie antykoncepcji barierowej, takiej jak prezerwatywa czy diafragma
Ważne jest, aby jak najszybciej podjąć działania po ryzykownym stosunku, ponieważ skuteczność antykoncepcji awaryjnej maleje wraz z upływem czasu po stosunku.
Zalety antykoncepcji awaryjnej
- Skuteczność: Jeśli stosowana we właściwym czasie, antykoncepcja awaryjna może znacznie zmniejszyć ryzyko ciąży po niezabezpieczonym stosunku.
- Dostępność: Wiele form antykoncepcji awaryjnej jest dostępnych bez recepty, co umożliwia łatwy dostęp do tego typu środków.
- Bezpieczeństwo: Antykoncepcja awaryjna jest ogólnie uznawana za bezpieczny sposób unikania niechcianej ciąży.
Ograniczenia antykoncepcji awaryjnej
- Niska skuteczność po czasie: Im więcej czasu upłynie po ryzykownym stosunku, tym mniejsza jest skuteczność antykoncepcji awaryjnej.
- Niechroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową: Antykoncepcja awaryjna nie zapewnia ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (STI).
- Nie jest formą antykoncepcji regularnej: Antykonce